Elektronik cihazları daha fazla çevre dostu hale getirme yolunda araştırmacılar tamamen geri dönüştürülebilen bir elektronik deri geliştirdiler. Bu e-deri parçalandığı taktirde kendini iyileştirebiliyor.
Science Advances dergisinde duyurulan cihaz; basıncı, sıcaklığı, nemi ve hava akımını ölçen sensörlerle donatılmış basit ve ince bir film. Bu film piyasada mevcut 3 bileşenin bir matrikste karıştırılması ve gümüş nanoparçacıklarla bağlanması ile meydana getiriliyor: E-deri iki parçaya kesildiğinde, bu 3 bileşenin “yaraya” eklenmesi ile e-deri, iki parça arasındaki kimyasal bağları tekrar oluşturuyor ve kendini iyileştirebiliyor. Bu şekilde matriks yenileniyor ve e-deri yeniymiş gibi oluyor. Eğer e-deri tamir edilemez bir şekilde bozulursa, bir solüsyon içinde “likidite” olabiliyor ve bu sayede materyaller yeni bir e-deri yapmak için tekrar kullanılabiliyor. Bir gün bu elektronik deri protezde, robotlarda ve akıllı tekstilde kullanılabilir.
Dünyanın birçok laboratuvarında e-deriler geliştirilmekte. Avrupa’da yaratılan bir e-deri, mıknatıslar sayesinde kullanıcıların sanal objelere dokunmadan hareket ettirmelerine olanak sağlıyor. Japonya’da geliştirilen bir diğeri, akıllı bir tişörtten video oyun koluna dönüşebiliyor. Bu yeni e-deri özel, çünkü geri dönüştürülebilir – 2014 yılında sadece ABD’de 16 milyar poundluk elektronik atık ortaya çıktığını düşünürsek, bu çok önemli. Tüm bu devre kartları, transistörler ve hard diskler; doğru bir şekilde ortadan kaldırılması gereken toksik kimyasallar içeriyorlar.
Çalışmanın yazarlarından olan Colorado Üniversitesi makine mühendisliği doçenti Jianliang Xiao, “Bu özel cihaz hiç atık üretmiyor.” dedi. “Elektronik aletleri çevre dostu yapmak istiyoruz.”
Eğer e-deri ciddi şekilde hasar alırsa veya onunla işiniz bittiğinde, “geri dönüşüm solüsyonu” kullanılarak geri dönüştürülebiliyor. Bu solüsyon matriksi küçük moleküllere ayrıştırıyor, gümüş nanoparçacıkların dibe çökmesini sağlıyor. Tüm materyaller, çalışan yeni bir e-deri parçası yaratmak için tekrar kullanılabiliyor. Xiao’nun aktardığına göre tüm geri dönüştürme işlemi 140 derece Fahrenheit (60 derece Celsius) sıcaklığında 30 dakika veya oda sıcaklığında 10 saat sürüyor. İyileştirme işlemi çok daha hızlı; oda sıcaklığında yarım saat ve 140 derece Fahrenheitte birkaç dakika sürüyor.
Bu e-deri kusursuz değil. Yumuşak, fakat insan derisi kadar esnek değil. Xiao, bu cihazın daha ölçeklendirilebilir olması için çalışmalar yaptıklarını, böylece protez ve robotlarda daha kolay üretilebilir ve uygulanabilir olacağını söylüyor. Ama Xiao’yu asıl heyecanlandıran tamamen geri dönüştürülebilir olması.
“Her gün kirlilik sorunlarıyla karşılaşıyoruz.” diye de ekliyor. “Çevremizi korumak ve doğanın bizim ve çocuklarımız için güvenli olduğundan emin olmak çok önemli.”