Bu yazı, konuk yazarımız Esin Avukatlık Ortaklığı Fintek Departmanı Yöneticisi Muhsin Keskin tarafından yazılmıştır.
1. Kripto Kanunu Neden Getirildi?
Türkiye’nin 2021’de girdiğimiz Gri Liste’den çıkabilmesi için FATF’in (Financial Action Task Force) Türkiye’den atmasını beklediği adımlardan biri de kripto varlık ticaretinin yasal bir platforma oturtulmasıydı. Bunun yanı sıra, kripto varlıkların Türkiye’deki penetrasyonunun giderek artması ve Türkiye’nin bu alanda dünyanın önde gelen ülkelerinden biri halini alması, ortalama vatandaşın çok rahat bir şekilde kripto paralar ve diğer dijital varlıklara yatırım yapabilmesi, bu alanın ister istemez düzenlenmesini zorunlu kıldı.
2. Kripto Varlıkların Düzenlenmesi Bu Alandaki Faaliyeti Azaltacak Mı?
Bence düzenleme tam tersi bir etki yapacak. Sermaye piyasası alanının sıkı bir şekilde düzenlenmesi ve Sermaye Piyasası Kurulu’nun yatırım kuruluşlarını etkin bir şekilde denetlemesi, yıllar içinde, yatırımcıların sermaye piyasası araçlarına ve ihraççılara güven duymasını, gönül rahatlığıyla bu alanda yatırım yapabilmesini sağladı. Bu sayede, bireyselden kurumsaldan, sermaye piyasası yatırımcısı sayısı milyonları devirdi. Kripto Kanunu’nun da benzer bir etki yapacağına inanıyorum. Arkasında herhangi kamu yaptırım gücü ve denetimi olmayan piyasaya güvenemediğinde bu yeni finansal araçlara yatırım yapmayı aklında geçirmeyen yatırımcılar, zamanla çerçevesi belli hale gelecek bu piyasaya yönelecektir.
3. Kanun Yürürlüğe Girdiğine Göre Taşlar Yerine Oturdu Diyebilir Miyiz?
Maalesef bu soruya bu aşamada olumlu cevap vermek mümkün görünmüyor. Kanun, yıllardır beklenen esas adımdı. Ancak, kanunun çok genel düzeyde, sadece prensipleri ortaya koyar şekilde kaleme alınmış olması; Sermaye Piyasası Kurulu’na ikincil düzenleme yoluyla çok geniş bir takdir yetkisi bırakılmış olması sebebiyle, henüz “dünya bir gaz ve toz bulutuydu” aşamasının ötesinde değiliz.
Bununla birlikte, kanunun yürürlüğe girmesi çok hızlı yanacak bir fitili ateşlemesi bakımından çok olumlu bir adım oldu diye düşünüyorum. Tahminim, Sermaye Piyasası Kurulu’nun yıl sonuna kadar ikincil düzenlemeleri yayımlaması ve 2025’e net bir yol haritasıyla girecek olmamız yönünde. Bu ikincil düzenlemeler kapsamında, Sermaye Piyasası Kurulu lisansa tabi kripto varlık hizmetlerinin sınıflandırılması, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının lisanslama şartları ve süreçleri, kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kurumsal yönetimi, sermaye yeterlilikleri, bilgi teknolojileri sistemleri, hissedarları ve hissedarlık yapılarındaki değişiklikler gibi konuları düzenleyecektir. Sürecin, ödeme hizmetleri ve e-paranın düzenlenmesinde olduğu gibi, hızlı ilerleyeceğini tahmin ediyorum.
4. İkincil Düzenlemenin Neyi Baz Alacağını Tahmin Ediyorsunuz?
Finansal regülasyonlar ve sermaye piyasası düzenlemelerinde Avrupa Birliği düzenlemelerini esas alıp, Türk piyasasının kendine has özelliklerine göre adapte ettiğimiz bir gerçek. Kaldı ki, kripto varlıklar alanı dünya için de oldukça yeni bir alan ve çok fazla yerleşik emsal bulunmuyor. Bu açıdan, Avrupa Birliği’nin MiCA (Markets in Crypto Assets Regulation) düzenlemesi, uygun bir emsal olarak öne çıkıyor.
5. İkincil Düzenleme Beklenirken Hazırlanmak Adına Neler Yapılabilir?
Soruyu, Türkiye’de halen faaliyette bulunan kripto varlık hizmet sağlayıcılar ve henüz Türkiye’de faaliyete geçmemişler açısından ele alabiliriz. Halihazırda faaliyette olanların bir seçim yapmaları bekleniyor. Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir ay içinde Sermaye Piyasası Kurulu’na, faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacakları veya faaliyetlerine lisans alarak devam etmeyi planlamıyorlarsa müşterilerini zarara uğratmaksızın üç ay içinde tasfiye kararı alacakları ve tasfiye sürecinde yeni müşteri kabul etmeyeceklerine dair bir beyan sunacaklar. Sermaye Piyasası Kurulu, kanunun ardından yaptığı duyuru ile bu beyanlara eklenecek bilgi ve belgeleri netleştirdi.
Kanun’un yürürlüğe girmesinden sonra faaliyete başlamak isteyenler ise, faaliyetlerine başlamadan önce Sermaye Piyasası Kurulu’na başvuruda bulunarak faaliyet izni almak üzere gerekli başvuruları yapacaklarını beyan edecekler. Her iki grup, ikincil düzenlemeler yürürlüğe girdikten sonra faaliyet izni alabilecek.
Dolayısıyla, henüz faaliyette bulunmayan oyunculardan, faaliyete geçmek için ikincil düzenleme sonrası lisanslanmayı beklemek istemeyenlerin acilen ve Sermaye Piyasası Kurulu ikincil düzenlemeleri yayımlamadan, Türkiye’de şirketlerini kurup faaliyetlerine başlamaları ve yukarıda bahsettiğim beyanı Sermaye Piyasası Kurulu’na iletmeleri gerekecek.
6. Yabancı Kripto Borsalarının Durumu Ne Olacak?
Kanun, Türkiye’de faaliyette bulunabilmek için lisanslamayı şart koşuyor. Dolayısıyla, bu oyuncuların Türkiye’de şirketlerini kurup ikincil düzenlemelere göre lisans almaları gerekecek. Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandırması, aksi takdirde faaliyetlerinin izinsiz kripto varlık hizmet sağlayıcılığı faaliyeti olarak değerlendirileceği öngörülüyor.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıları tarafından Türkiye’de iş yeri açılması, Türkçe internet sitesi oluşturulması, sunulan kripto varlık hizmetlerine ilişkin olarak doğrudan ve/veya Türkiye’de yerleşik kişi ya da kurumlar aracılığıyla tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinde bulunulması durumlarından herhangi birinin varlığı halinde faaliyetlerin Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik olduğu kabul edilecek.
7. Yabancı Kripto Borsaları En Çok Hangi Açıdan Zorlanabilir?
Yabancı oyuncuların Türkiye’ye yatırım yaparken en çok zorlayacak konunun bilgi teknolojisi sistemleriyle ilgili gereksinimler olacağını tahmin ediyorum. Kripto varlık hizmet sağlayıcılarının bilgi teknolojisi sistemlerinin nasıl olacağı ikincil düzenleme ile belli olacak. Ancak, geçmiş finansal ürün/hizmet düzenlemelerimize bakarak buradaki tahminim, birincil ve ikincil sistemlerin Türkiye’de olması zorunluğunun getirilmesi yönünde. Geçmişte global oyuncular, Türkiye’de faaliyete başlarken en çok bu şekilde lokal sistemler oluşturma konusunda zorlanmıştı. Hatta, bu sebeple Türkiye’de faaliyetlerini sonlandıranlar olmuştu. Sermaye Piyasası Kurulu’nun finansal ürün ve hizmetleri düzenleyen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile benzer hareket edip, bu sistemlerin Türkiye’de bulunacağı şekilde düzenleme yapacağını tahmin ediyorum.
8. Düzenleyici Otoriteler Olarak Piyasada Kimleri Göreceğiz?
Kanun, temel düzenleme yetkisini Sermaye Piyasası Kurulu’na veriyor. Bu sebeple, Sermaye Piyasası Kurulu sektörde ağırlığı en çok hissedilen bağımsız idari otorite olacaktır. Buna ek olarak, e-para niteliğindeki kripto varlıkları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da düzenleyebilecek; Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu kripto varlık saklama hizmeti verecek bankalarla ilgili söz sahibi olacak; bir ürün veya hizmete erişilmesini amaçlayan veya bunları temsil eden kripto varlıklara ilişkin Ticaret Bakanlığı düzenleme yapabilecek. Bunlar haricinde, TÜBİTAK’ın özellikle işin teknoloji boyutu açısından kılavuz rolü olacak. Keza, MASAK tüm finansal hizmet sektörlerinde olduğu gibi kripto varlık piyasasında denetim yapacak.
9. Türkiye’de Yerleşik Yatırımcılar Yabancı Borsalarda İşlem Yapabilecek Mi?
Kanunun ilk taslaklarından birinde Türkiye’de yerleşik kişilerin yabancı borsalarda kripto işlemleri yapılması yasaklanıyor ve ihlali para cezasına bağlanıyordu. Yürürlüğe giren kanunda böyle bir kısıtlama bulunmuyor. Her ne kadar, yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcıların Türkiye’de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandırması gerekiyorsa da, Türkiye’de yerleşik yatırımcılar kambiyo mevzuatı dahilinde yurt dışında bu tür yatırımlar yapabilecekler.
10. Kripto Kanunu Özel Vergilendirme Öngörüyor Mu?
Kanun kripto varlıklardan elde edilen kazançlarla ilgili özel/ek bir vergi öngörmüyor. Dolayısıyla bu kazançlar, vergi mevzuatında özel bir düzenleme yapılana kadar, genel vergilendirme esaslarına tabi olacak.
İlginizi çekecek içerik: