Event Horizon Teleskopu’nun (Olay Ufku), geleneksel fizikle ilgili sorular meydana getiren bu “çığır açıcı” keşfiyle ilgili bulgularının ilk sonuçlarını açıklamasıyla birlikte, bilim insanları Çarşamba günü ilk süper kütleli kara delik görüntüsünü açığa çıkarttı.
Sonuçlar Brüksel, Santiago, Taipei, Tokyo ve Washington’da araştırmacılar tarafından eş zamanlı olarak sunuldu. Brüksel’deki Avrupa Komisyonu “Bu büyük keşif bize kara deliklerin varlığına dair görsel kanıt sunuyor ve modern bilimin sınırlarını zorluyor,” dedi.
Bilim insanları “olay ufku” (event horizon) adı verilen, çekim kuvvetinin çok yüksek olduğu, hiçbir modern fizik kuralının işlemediği ve hiçbir şeyin ondan kaçamadığı, kara deliğin eşiğindeki sınırı ortaya çıkardı. Çarşamba günü yayınlanan görüntü, kızgın plazmanın merkezindeki kara deliğin gölgesini gösteriyor.
Cehennemin Kapıları
Nijmegen Radboud Üniversitesi Astropartikül Fizik ve Radyo Astronomi Profesörü ve EHT Bilim Konseyi başkanı Heino Falcke, bu fotoğrafta “daha önce hiç görmediğimiz, hatta orada olduğunu bile hayal etmediğimiz bir bölgeye bakıyoruz,” dedi. “Cehennemin kapılarına bakıyoruz gibi hissettiriyor, uzay ve zamanın sonu, geri dönüş olmayan nokta.”
Bu keşif bilim insanları için daha çok soruyu beraberinde getirdi. Bunların arasında “hala çözülmesi gereken bazı derin temel fizik soruları” da olduğunu belirtti Falcke. Evreni tanımlayan iki büyük teori, yani kuantum fiziği ve genel izafiyet, kara deliğin sınırında yıkılıyor, dedi, ve şimdi “bu gerçek bir sorun haline geliyor.”
Onlar hakkında çok az şey biliniyor olsa da, evrendeki en gizemli şeylerden olan kara deliklerin varlığı dünyaca kabul edildi. Kara delikler, süpernova patlamasıyla ölen büyük bir yıldızın kalıntılarından oluşur. NASA’nın iddialarına göre, bilim insanları Samanyolu Galaksisi’nde bir milyar kara delik olabileceğini tahmin ediyor.
EHT’nin fotoğrafı, Messier 87 adında, Başak (Virgo) galaksi kümesinin yakınında bulunan çok büyük bir galaksinin merkezindeki kara deliği gösteriyor. Bu kara delik, dünyanın 55 milyon ışıkyılı uzağında bulunuyor ve güneşin 6.5 milyar katı kütleye sahip, diye açıklıyor komisyon.
Bilim insanları, kaynağı dört gün gözlemlediklerini ve bu süreçte boyutunun aynı kaldığını, böylece onlara halkanın kendisiyle merkezdeki karanlığın kontrastını ölçme imkanı sunulduğunu söylüyor. Nijmegen Radboud Üniversitesi’nden Monika Moscibrodzka’nın açıklamasına göre, görsel aynı zamanda, ya kara deliğin kendisinin ya da etrafındaki maddenin saat yönünde döndüğünü gösteriyor.
2017’deki gözlemlerde dünyanın dört bir yanından sekiz teleskop yer aldı. EHT’nin web sitesinde açıklandığı üzere, bu teleskoplar dünya boyutunda sanal bir teleskop yaratmak ve “görünen en büyük olay ufkuna sahip iki büyük kütleli kara deliğin ışıma bölgelerini ölçmek üzere” birbirine bağlandı. Teleskoplar, Hawaii’deki volkanlardan Şile’nin Atacama çölüne, Antarktika ve Avrupa’ya olmaya üzere dünyanın her yerine dağıtılmıştı.
Araştırmacılar M87 görselinin, Sagittarius A adlı başka bir kara deliği incelemelerine yardım edeceğini umuyorlar. Bu kara delik, Samanyolu Galaksisi’nin merkezinde duruyor; güneşten 4.3 milyon kat daha fazla kütleye sahip ve dünyaya 25.000 ışık yılı uzaklıkta. Bilim insanları, öncelikle M87’ye odaklandıklarını söylüyorlar, çünkü M87, Sagittarius A’dan bin kat daha yavaş hareket ediyor ve bu da onu incelemeyi kolaylaştırıyor.