Samsung Electronics Başkanı Jay Y. Lee, Temmuz ayında Vietnam Başbakanı ile buluştuğunda iletmek istediği mesaj oldukça netti:
“Vietnam’ın başarısı, Samsung’un başarısıdır. Vietnam’ın gelişimi, Samsung’un gelişimidir,” diyen Lee, ülkeyi ekran ürünleri için en büyük üretim üssüne dönüştürmek amacıyla uzun vadeli yatırım sözü verdi.
Güney Koreli dev şirket 1989’da Vietnam’a giriş yaptıktan sonra, Çin dışındaki küresel üretim ağını genişletmek için milyarlarca dolar yatırım yaptı. ABD Başkanı Donald Trump’ın ilk döneminde Çin mallarına ek vergi getirmesinin ardından, birçok şirket Samsung’un izinden gitti.
Bu öncü hamle, Samsung’u Vietnam’ın en büyük yabancı yatırımcısı ve ihracatçısı konumuna getirdi.
Samsung’un her yıl sattığı yaklaşık 220 milyon telefonun %60’ı Vietnam’da üretiliyor ve bunların büyük bölümü ABD’ye ihraç ediliyor. Araştırma firması Counterpoint’e göre, Samsung ABD’de en çok satan ikinci akıllı telefon markası konumunda.
Ancak bu Vietnam’a olan bağlılık, şimdi geri tepebilir. Çünkü Hanoi yönetimi, ABD ile müzakere ederek yüzde 46’ya kadar çıkabilecek yüksek gümrük tarifelerini düşürmeye çalışıyor. Bu durum, Güneydoğu Asya ülkesinin ihracat modelinin kırılganlığını gözler önüne serdi.
Trump yönetiminin tarifeleri 90 günlüğüne %10’a çekmesi kısa süreli bir rahatlama sağlasa da, Reuters’ın Samsung ve tedarikçilerinden edindiği bilgilere göre, yüksek gümrük vergileri devreye girerse Samsung en büyük kaybedenlerden biri olacak.
Bir Samsung yöneticisi, “Akıllı telefonlarımızın çoğunu Vietnam’da üretiyoruz. Ancak tarifeler (ilk etapta) ülke için beklenenden çok daha yüksek geldi. Şirket içinde bir kafa karışıklığı oluştu,” dedi.
İki ülke anlaşmaya varsalar bile, Vietnam’ın ABD ile yaklaşık 120 milyar dolarlık ticaret fazlası, ülkeyi Washington’un ticaret dengesizliklerini hedef alan politikalarının hedefi hâline getiriyor. Reuters’a göre Hanoi, vergileri %22 ile %28 aralığına çekmeye çalışıyor.
Bu belirsizlik ortamında, Samsung ve tedarikçileri üretim ayarlamalarını değerlendirmeye başladı. Sürece hâkim dört kaynağa göre, bu Hindistan ya da Güney Kore’de üretimi artırmak anlamına gelebilir. Ancak bu adımların hem maliyeti yüksek hem de zaman alıcı olduğu belirtiliyor.
Samsung, gümrük tehdidi karşısında nasıl hareket edeceğine dair yorum yapmazken, daha önce yaptığı açıklamalarda küresel tedarik zinciri ve üretim ağları sayesinde esnek hareket edebileceğini vurgulamıştı.
Vietnam’ın dışişleri ve sanayi bakanlıkları da yorum talebine yanıt vermedi.
Samsung’un rakibi Apple ise kısa vadede daha büyük bir sorunla karşı karşıya: Trump yönetiminin Çin menşeli ithalat ürünlerine uyguladığı tarifeler %145’e yükseldi. Counterpoint’e göre, ABD’de satılan iPhone’ların yaklaşık %80’i Çin’den ithal ediliyor. Apple da yorum talebine yanıt vermedi.
UCUZ İŞ GÜCÜ AVANTAJINI KAYBETMEK
Vietnam’da üretim yapan şirketler için bu vergi korkusu, Çin-ABD geriliminde çeşitlilik arayan firmaların yöneldiği ülke olan Vietnam’daki üretim ortamına son zamanlarda düşen yeni bir gölge.
Ancak yaşanan büyüme, ülkede enerji arzı sıkıntılarına neden oldu. Vietnam ayrıca, OECD liderliğinde yürürlüğe giren küresel standartlara uyum sağlamak için büyük çok uluslu şirketlere uyguladığı fiili vergi oranını artırdı. Bazı şirketler, eski vergi teşviklerinin kaybına karşılık yeterli telafi sağlanmadığını belirtti.
Ayrıca, yabancı şirketlerin akını nitelikli iş gücü arzını daralttı ve ücret maliyetlerini artırdı. Vietnam’daki bazı Güney Koreli firmalara göre durum “oldukça ciddi.”
Ekonomistlere göre bu artan baskılar, Vietnam’ın yatırım çekiciliğini başka ülkelere kaptırmasına neden olabilir.
Nomura ekonomistleri, “Vietnam kaybederse, Hindistan kazanabilir,” yorumunda bulundu.
Hindistan, ABD ile ticaret anlaşmasını hızlıca tamamlama hedefinde. İki ülke, Şubat ayında yıl sonuna kadar tamamlanacak birinci aşama anlaşma üzerinde çalışmak konusunda uzlaştı.
Vietnam, ABD’ye daha fazla ithalat yapma gibi bazı tavizler verdi bile. “Karşılıklı” gümrük tarifeleri konusundaki moratoryumun ardından Trump yönetimiyle ticaret görüşmelerine başlayan ilk ülkelerden biri oldu.
Ancak yabancı üreticiler tedirgin.
Vietnam’daki Kore Ticaret Odası Başkanı Ko Tae-yeon, ilk başta Trump’ın tarifeleri hakkında “panik yaşandığını” söyledi. Bazı şirketlerin yerel fabrikalarda personel azaltma planı yaptığını belirtti, ancak detay vermedi. Trump’ın tarifeleri geçici olarak askıya almasıyla birlikte şirketlerin şu anda “bekle-gör modunda” olduğunu ekledi. Ko, aynı zamanda LG Display’e tedarik sağlayan Heesung Electronics’in genel müdürü.
Samsung, Trump’ın yaklaşımındaki değişkenlik nedeniyle nasıl bir adım atacağına karar vermedi. Ancak iki kaynak, ABD’ye yönelik bazı akıllı telefon modellerinin Güney Kore’nin Gumi şehrindeki fabrikada üretilebileceğini söyledi.
Dört kaynak ise Samsung’un Hindistan’daki üretimini artırabileceğini ancak bunun için akıllı telefon tedarik zincirini genişletmesi gerektiğini belirtti. Şu anda Hindistan, Samsung’un toplam üretiminin sadece %20’sini karşılayabiliyor.
Fitch Solutions’a bağlı BMI Research, elektronik ürünlerin Vietnam’ın ABD’ye ihracatının yaklaşık %45’ini oluşturduğunu ve büyük üreticilerin talepte olası bir düşüş beklentisiyle üretimi azaltabileceğini tahmin ediyor.
Samsung ayrıca Vietnam’da TV, beyaz eşya ve ekran paneli de üretiyor. Şirketin geçen yılki ihracatı yaklaşık 54 milyar doları buldu. Bu, Vietnam’ın toplam ihracatının yaklaşık %15’ine denk geliyor.
Samsung olasılıkları değerlendirirken, endişeler fabrika çalışanlarına kadar ulaştı.
Thai Nguyen’deki Samsung fabrikasında çalışan 39 yaşındaki Nguyen Thi Hao, “Her şeyi kesebilirler diye korkuyorum,” dedi.