Bir ev, bir araba veya Amazon’dan bir şeyler satın alan çoğu kişi, kripto para (cryptocurrency) ile ödeme yapmayı asla düşünmez. Çoğu kişi Bitcoin hakkında bir şeyler duymuş olsa da, çoğu insan, kaç tane kripto para birimi olduğunu (1.000’den fazla) bilmiyor.
Çok az insan, kripto paranın aynı anda bir para birimi, bir yatırım ve bir teknoloji olduğunun farkında: kripto para ile bir ev alabilirsiniz, kripto para ile emeklilik paranızı borsada değerlendirebilirsiniz (ve bir noktada kripto para ETF’lerine yatırım yapabilirsiniz) ve kripto paranın temel teknolojisine (blockchain) yatırım yapabilirsiniz.
Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bankalar, kripto para konusunda politikacılardan daha akıllı ve birçok kişi ve startuplar bankalardan daha akıllı. Kripto paranın yükselişi, kabaca, tıbbi ve keyfi marihuana yükselişine benzemekte. “Resmi birimlerin” (bankalar, şirketler ve hükümetler) kripto para fırsatlarını ve tehditlerini keşfetmesi ne kadar zaman alacak? Keşif yolculukları başladı bile.
Kripto para hakkında ne bilmeniz gerekiyor?
- Kimlik hırsızlığı kripto para ile imkansızdır.
- Potansiyel olarak biraz haindir: diğer işlemler gibi para aklamak da kolaydır.
- Hükümetler kontrol edemez. Ancak düzenleyebilirler ve (yatırım araçları ile) vergi alabilirler.
- Halihazırda mevcuttur.
- Kripto parayı kabul edecek olan işletmeler gittikçe artacak – çünkü başka seçenekleri kalmayacak.
- İstikrarsızdır: Bitcoin ve Ethereum’un değeri, son birkaç yılda çılgınca değişti.
- Portcha Crowe’un geleneksel alışveriş işlemine alternatif bir çözüm olarak sunduğu blockchain adı verilen bir teknoloji ile etkinleştiriliyor: “Blockchain’ler hesap defterleridir (Excel tabloları gibi), ancak birçok farklı taraftan girdileri kabul ederler. Hesap defteri, yalnızca grup arasında fikir birliğine varıldığında değiştirilebilir. Bu onları daha güvenli hale getirir ve işlemlerin onaylanması için merkezi otoriteye olan ihtiyacı kaldırır.”
Ne yapmalısınız?
- Kripto para ile oynayın: kendi dijital cüzdanınızı yaratın. Geleneksel paranızın bir kısmını Bitcoin’e, Ethereum’a, Litecoin’e veya Ripple’a dönüştürün ve nasıl çalıştığını deneyin. Başlamak için Coinbase gibi siteleri göz önüne alın. Başkaları da var.
- Yatırım araçlarını, çevrimi olarak bireysel kripto para almanın ötesinde bir şekilde takip edin. Exchange Traded Funds (Borsa Yatırım Fonu) yakında gelecek. Kevin Gao’ya göre, halka açık yatırım fonları, serbest yatırım fonları ve özel satın alma fonları da dahil olmak üzere birçok yatırım seçeneği var. Hepsi, riskler ve fırsatlar taşıyor. (Ciddi miktarda parayı riske atmadan önce yatırım uzmanlarıyla görüşmelisiniz.)
- Sektörünüzün değişime, deneme yapmaya ve alternatif ödeme sistemlerine olan iştahını değerlendirin; kripto paranın kullanımını genişletmek için sektördeki ilerlemeyi ve gerekli teknolojik altyapıyı takip etmelisiniz.
Neden kripto para “burada” ve “korkutucu”?
Burada; çünkü daha güvenli, hızlı ve ucuz bir alışverişe olanak tanıyor. Ayrıca, burada; çünkü organik büyüme, büyük kurumsal çıkarları ve teklifleri teşvik edecek. Ödeme sorumluları bile proaktif olarak kripto para tekliflerini savunacaklar. Bu kaçınılmaz; çünkü kripto para anonimlik ve gizlilik içeriyor.
Bu da bizim için “korkutucu” bir şey. Her kurulu işlem, bu durumda ödeme sistemleri, daha iyi/daha hızlı/daha ucuz bir süreç ile değişebildiğinde, bu, yankı uyandırır. Amazon’un tuğla-harç perakende ticaretine saldıraya devam etmesi, Uber/Lyft’in taksiye alternatifleri ve Airbnb’nin otellerin yerine geçmesi; alternatiflerin ne kadar yıkıcı olabileceğinin birkaç örneği – özellikle de ölçülebilir derece daha iyi, daha hızlı, daha ucuzlarsa.
Neden para aklayan, veri çalan/satan veya yalnızca (her ne sebeple olursa olsun) her türlü ekonomik aktiviteyi saklayan bir kişi kripto para kullanmaz?
Kripto paranın geleceği iyi görünüyor. Hem bir yatırım aracı hem de bir para birimi olarak büyümeye devam edecek. Herkes bunun kaçınılmazlığını kabul etmeli, fakat kullanımı konusunda ihtiyatlı davranmalı. Tek kullanımlık bir telefonla ve kripto parayla insanın yapamayacağı çok şey yok. Bu aynı zamanda korkutucu çünkü internet işlemi süreçlerini dallandırıyor. Bazı işlem süreçleri –bugünkü işlemlerin büyük kısmı- açık dünyada gerçekleşirken büyüyen bir kısmı başka yerlerde gerçekleşecek. Bu bağlamda “başka yerlerde”, bunu asla bilemeyeceğimiz anlamına geliyor.
Bu bölünmenin sonuçları geniş ve derin. Amazon müşterilerinin ödeme yapmak için başka bir siteye yönlendirileceği kripto para temelli anonimlik sunacak mı? Amazon’un rakipleri ve diğer perakendeciler kendilerini farklılaştırmak için bu anonimliği müşterilerine sunacak mı? Kripto paralar büyük işlem primleri gerektirecek mi? Kripto para ETF’siyle yapılan yatırımlar kimin fon yatırımı yaptığını bilmeyi imkansızlaştıran kripto parayla mı yapılacak? Bu sorulardan yüzlerce var. Her şeyin nasıl gideceğini zaman gösterir, ancak kripto para burada kalıcı görünüyor.